23 Nisan 2013 Salı

İMAMOĞLU'NUN BAZI KÖYLERİNİN ADLARI ÜZERİNE NOTLAR



İmamoğlu’nun Bazı Köylerinin Adları Üzerine Notlar
Araştırmacı-Yazar
Şamil YAZAN
Yazımızın bu konusu İmamoğlu’nun bazı köylerinin isimlerini inceleyeceğiz. Bazı isimlerini diyorum, çünkü Camili, Koyunevi ve Üçtepe Köylerinin tarihlerine daha önce değindiğimiz için bu köylerin dışındaki köylerimize değineceğiz.
           
            1. Ağzıkarca Köyü: İmamoğlu’nun kuzeyinde yer almaktadır. İmamoğlu’na 9 km uzaklıktadır. İmamoğlu’nun kuzeyinde yer almaktadır. Resmi kayıtlarda köyün ismi Ağzıkarca olarak geçmektedir. Ama halk arasında Delihasan diye bilinmektedir.  Ağzıkarca ismine 16.yy Osmanlı kaynaklarında rastlamaktayız. Ağzıkarca kelimesinin topraklarda oluşan derin ve büyük yarıklar anlamına geldiği tahmin edilmektedir. Berberlerin ileri(1800’li yıllarda) gelenlerinden biri olan Hasan adındaki şahıs Ağzıkaraca Köyü’nün batısında bulunan köprüyü yaptırıyor. Hasan böylelikle köprünün batısında ve doğu taraflarında bulunan su yatağına gelip gitmeyi kolaylaştırmıştır. Hasan bu olaydan sonra halk arasında Deli Hasan diye anılmaya başlamıştır. Deli Hasan’ın bu köprüyü yapmasından dolayı Ağzıkarca Köyü’de halk arasında Delihasan olarak anılmaya başlar. Deli Hasan sonra Tepecikören Köyüne yerleşmiştir.
AĞZIKARACA KÖYÜNDEN BİR EV GÖRÜNTÜSÜ
            Köy dört parçadan oluşmaktadır. Küçük Delihasan(Küçük Tarsus), Büyük Delihasan (Büyük Tarsus), Ekşiler ve Avşarlar. Köy’e Tarsus denmesinin sebebi: Köye yerleşen insanların Tarsus taraflarından gelmiş olmasından dolayı köye Tarsus da denmiştir. Avşarlar adından anlaşılacağı gibi Avşar Türkmenleri tarafından kurulmuştur. Ekşiler’e eskiden Ekşiveli denmekteydi. Çünkü mahallenin kurucusu Ekşi Veli adındaki zattı. Daha sonra bu ismin yerine Ekşiler daha yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır.

2. Alaybeyi: Alaybeyi, İmamoğlu’nun kuzey-batısında yer almaktadır. İmamoğlu’na 9 km mesafededir. Köy halk arasında Hüyük adıyla da bilinmektedir. Köye Höyük(Hüyük) denmesinin sebebi köy yakınlarında bulunan höyük alanından dolayıdır. Köy yakınlarında bir alay varmış. Bu alay yüzünden köye Alaybeyi denmiştir.  Köy Abdiloğulları tarafından kurulduğu için köye Abdiluşağı’da denmektedir. Köy, Acakah[1], Hasankah[2] ve Abdiuşağı adında üç mahalleden oluşmaktadır.
           
3. Ayvalı Köyü: Ayvalı Köyü, Fırka-i İslâhiye’nin Çukurova’’da gerçekleştirdiği iskânlar neticesinde 1865 tarihinde kurulmuştur ve Kozan’a bağlıdır. İmamoğlu’na 7 km mesafededir. İmamoğlu’nun kuzey-doğusunda yer almaktadır. Eskiden genç ve güzel kız bir ayva gibi sararak ölmüş ve kız bu köye gömülmesinden dolayı köy Ayvalı Köy’ü diye bilinmeye başlamıştır. Başka rivayete göre köyün etrafında yabanî ayvaların çok olmasından dolayı köye Ayvalı Köyü denilmiştir.

4. Çörten Köyü: İmamoğlu’nun batısında yer almaktadır. İmamoğlu’na21 km mesafededir. Köye Çörten denmesi konusunda üç farklı görüş vardır. Birinci görüşe göre Köyün kuzeyinde bulunan oluk manasına gelen Çörten Çeşmesi’nden gelmektedir.  Zamanla Çörten kelimesi Çörten şekline dönüşmüştür. İkinci rivayete göre köy sakinleri Çörten isimli bir köyden gelmişlerdir. Üçüncü görüşe göre Çörten kelimesi Kördiken bitkisinde gelmektedir. Kördiken kelimesi zamanla körtek, çörtek ve sonunda da Çörten şekline dönüşmüştür. Bu görüşler içinde en mantıklısı çörten kelimesinin oluk manasında veya Çörten Çeşmesi’nden geldiği görüştür. Çünkü Dil Kurumunun hazırladığı sözlükte Çörten kelimesi: “Dam çevresindeki yağmur sularını oluklardan alıp duvar temelinden uzağa akıtan, saçak kenarlarından dışarı doğru uzamış ağaç oluk”[3] diye açıklamıştır.  Köyün ismine 16. yy Osmanlı kaynaklarında rastlamaktayız. O tarihlerde Çörten Köyü, Sarıçam Nahiyesi’ne bağlıymış.

5. Danacılı: İmamoğlu’nun güney-doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezine 2 km mesafededir. Köy kurulduğu yıllarda köyde büyükbaş havyan sayısı diğer köylere göre daha fazlaymış. Bu yüzden köye Danacılı denmiş.

6. Faydalı: İmamoğlu’nu güney batısında yer almaktadır. İlçe merkezine7 km mesafededir. Köy halk arasında yaygın olarak Aliler diye bilinir. Köye Aliler denmesinin sebebi köyün kurucuların isimlerinin Ali olmasından kaynaklanmaktadır.

7. Hacıhasanlı: Hacıhasanlı ilçe merkezine 12 km mesafededir. İmamoğlu’nun kuzey batısında yer alır. Osmanlı kaynaklarında köyün ismi Abdalören diye geçmektedir. 1800 yıllarda köyün Yukarı Sırkıntı Nahiyesi’ne bağlıymış. Köy Hacıhasanlı ismini köyün yakınlarında bulunan Hacıhasan Tepesi’nden almakta veya köye yerleşen ilk aşiretin liderinin ismi Hacı Hasan’dan almaktadır. Hacıhasanlı Köyü, Sevinçli’den 1958 tarihinde ayrılarak yeni bir köy olmuştur.

8. Malıhıdırlı: İlçe merkezine 30 km mesafededir. İlçe merkezinin batısında yer almaktadır. Eskiden köyün inekleri Seyhan Nehri kenarında otluyormuş. Anîden bir sel gelmiş ve otlayan mallar sele tutulmuş. Sele karışan malların içinde yaşlı bir kadının ineği kurtulur. Köylü bu duruma çok şaşırır ve kadının “Hızırlı” olduğuna düşünmeye başlamışlar. Daha köylüler, sonra kadına “Malıhızırlı” demeye başlarlar. Bu isimle köyde anılmaya başlar. Bu sisimde bir ses değişikliğine uğrayarak “Malıhırdlı” şekline dönüşür. Köy halk arasında “Kale Köy” diye de bilinmektedir.

9. Pekmezci: İlçe merkezinin güney-batısında yer almaktadır. Köye yerleşen Ali adında birisi köyde üzüm yetiştiriciliği yapıyormuş. Üzümlerden pekmez yaparmış Bu yüzden Ali’nin adı halk arasında “Pekmezci Ali” diye anılmaya başlamış.  Bu yüzden köyde “Pekmezci” diye bilinmeye başlamış.

10. Otluk: Köy ilçe merkezine 23 km mesafededir. İlçe merkezinin kuzey-batısında yer almaktadır. Köy ilk kurulduğu yıllarda çevresinde büyük otlar varmış. Bu otlara Berti denirmiş ve boyların 1 veya 2 metre ye kadar boyları varmış. Bu otlar hayvan yemi ve ev yapımında kullanılırmış. Bu yüzden köy Otluk olarak halka arasında anılmıştır. Köy üç mahalleden oluşmaktadır. Bunlar: Otluk, Cırıklar ve Tekdam.

11. Sayca: İlçe merkezinin batısında yer almaktadır. İlçe merkezine 20 km mesafededir.  Sayca ismi Arapça Sa’y kelimesinden gelmektedir. Sa’y kelimesi Arapça da “çalışma, çabalama, emek”[4] manalarına gelmektedir. Oysa bu kelime Türkçe’de “düz, ince, yassı taş”[5] manasında kullanılmaktadır. Yani Sayca kelimesi düz, yassı ve ince taşların bol olduğu yer manasına gelmektedir. Köyün ismine 16. Osmanlı kaynaklarında rastlamaktayız. 16. yy da Sayca ve çevresi Sarıçam Nahiyesine bağlıymış. O tarihlerde Sayca’nın diğer ismi Çörten imiş.

12. Sevinçli: Köy, ilçe merkezinin batısında yer almaktadır. İlçe merkezine 8 km mesafededir.  Köye neden Sevinçli dendiği konusunda kesin bilgiye ulaşamadık. Ama köye halk arasında Yenimustafaoğlu dendiği bilinmektedir. Köye ilk yerleşenlerin isimleri Mustafa olduğu için köy bu isimle anılmıştır. Sevinçli adı ilk defa 1859 tarihli Osmanlı belgesinde geçmektedir.

13. Sokudaş: İlçe merkezin doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezine10 km mesafededir. Eskiden köy meydanında büyük, içi oyulmuş bir taş varmış.  Bu taşta buğday ve bulgur gibi ihtiyaçlarını giderirlermiş. İşte bundan dolayı köy Sokudaş diye bilinmektedir. Köy, Sokudaş ve Üçhüyük adında iki mahalleden oluşmaktadır. Üçhüyük denmesinin sebebi civarda üç höyük olduğu söylenmektedir.

13. Ufacıkören: ilçe merkezinin kuzey-doğusunda yer alır. İlçe merkezine 9 km mesafededir. Halk arasında Nalbant ve ya Nalbantören diye bilinmektedir. Nalbant denmesinin sebebi Nalbantyan isimli bir Ermeni’nin köyün yakıunlarında10.000 dönüm arazinin olmasındandır. Nalbantören şeklinde bilinmesinin sebebi köy yakınlarında ören yerleri olmasından gelmektedir. Yani Nalbantören’de Nalbant’ta bulunan ören anlamına gelmektedir. Ama köyün resmi adı Ufacıkören’dir. Ufacıkören de küçük ören manasında kullanılmaktadır.

15. Uluçınar: İlçe merkezine 26 km mesafededir. İlçe merkezinin kuzey-batısında yer almaktadır. Köy adını, okul bahçesinde bulunan büyük çınar ağacından ismini almıştır. Köy daha önceleri Üçtepe Köyünün mahallesinden biriydi. 1959 yılında ayrı bir köy olmuştur.

16.Yazıtepe: İlçe merkezinin kuzeyinde yer alır. Koyunevi Köyü’nün hemen yanında yer alır. İlçe merkezine 3 km mesafededir. Köyün ilk ismi İhsanû’l-Hamid’tir. Köyün bu adla anılmasının en büyük sebebi II. Abdülhamit(1876–1909) zamanında göçmenlerin buraya iskân edilmiş olmasındandır. Zaten İhsanû’l  Hamid’de II. Abdülhamit’in ihsanı, bağışı, iyiliği anlamına anlamlarına gelmektedir. 1960 tarihinde okul müdürü Avni Çürük tarafından köyün adı Yazıtepe olarak değiştirilmiştir.

Kaynakça

Şamil Yazan, Sosyal ve Kültürel Yapısıyla İmamoğlu Tarihi, Adana 2008
 2002 Tarihli İmamoğlu Kaymakamlığı’nın Köy Araştırma Notları
1996 Tarihli Köy Öğretmenlerinin Yaptıkları Alan Çalışmaları
İmamoğlu(Komisyon Çalışması) Adana 2003
Ören Yeri,( Tepecikören İlköğretim Okulu’nun Çıkardığı Bülten) Sayı 1, 2002




[1] Bu isim tam olarak Ağca Kâhya olmalıdır. Osmanlının son zamanlarında ( 1800–1900 yıllarında) Berberlerin ileri gelenleri Kâhya diye bilinmekteydi. Kâhya kelimesi o tarihlerde muhtar manasında kullanılmaktaydı.
[2] Bu ismin tam olarak Hasan Kâhya olmalı.
[3] Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998, s. 504
[4]  Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Ankara 2006, s.922
[5] Türkçe Sözlük II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998, s.1921

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder