İmamoğlu’nun
Bazı Köylerinin Adları Üzerine Notlar
Araştırmacı-Yazar
Şamil
YAZAN
Yazımızın bu konusu
İmamoğlu’nun bazı köylerinin isimlerini inceleyeceğiz. Bazı isimlerini diyorum,
çünkü Camili, Koyunevi ve Üçtepe Köylerinin tarihlerine daha önce değindiğimiz
için bu köylerin dışındaki köylerimize değineceğiz.
1. Ağzıkarca Köyü:
İmamoğlu’nun kuzeyinde yer almaktadır. İmamoğlu’na 9
km uzaklıktadır. İmamoğlu’nun kuzeyinde yer
almaktadır. Resmi kayıtlarda köyün ismi Ağzıkarca olarak geçmektedir. Ama halk
arasında Delihasan diye bilinmektedir. Ağzıkarca ismine 16.yy
Osmanlı kaynaklarında rastlamaktayız. Ağzıkarca kelimesinin topraklarda oluşan
derin ve büyük yarıklar anlamına geldiği tahmin edilmektedir. Berberlerin
ileri(1800’li yıllarda) gelenlerinden biri olan Hasan adındaki şahıs Ağzıkaraca
Köyü’nün batısında bulunan köprüyü yaptırıyor. Hasan böylelikle köprünün
batısında ve doğu taraflarında bulunan su yatağına gelip gitmeyi
kolaylaştırmıştır. Hasan bu olaydan sonra halk arasında Deli Hasan diye
anılmaya başlamıştır. Deli Hasan’ın bu köprüyü yapmasından dolayı Ağzıkarca
Köyü’de halk arasında Delihasan olarak anılmaya başlar. Deli Hasan sonra
Tepecikören Köyüne yerleşmiştir.
AĞZIKARACA KÖYÜNDEN BİR EV GÖRÜNTÜSÜ |
Köy
dört parçadan oluşmaktadır. Küçük Delihasan(Küçük Tarsus), Büyük Delihasan
(Büyük Tarsus), Ekşiler ve Avşarlar. Köy’e Tarsus denmesinin sebebi: Köye
yerleşen insanların Tarsus taraflarından gelmiş olmasından dolayı köye Tarsus
da denmiştir. Avşarlar adından anlaşılacağı gibi Avşar Türkmenleri tarafından
kurulmuştur. Ekşiler’e eskiden Ekşiveli denmekteydi. Çünkü mahallenin kurucusu
Ekşi Veli adındaki zattı. Daha sonra bu ismin yerine Ekşiler daha yaygın olarak
kullanılmaya başlamıştır.
2. Alaybeyi: Alaybeyi, İmamoğlu’nun
kuzey-batısında yer almaktadır. İmamoğlu’na 9
km mesafededir. Köy halk arasında Hüyük adıyla da
bilinmektedir. Köye Höyük(Hüyük) denmesinin sebebi köy yakınlarında bulunan
höyük alanından dolayıdır. Köy yakınlarında bir alay varmış. Bu alay yüzünden
köye Alaybeyi denmiştir. Köy Abdiloğulları tarafından kurulduğu için
köye Abdiluşağı’da denmektedir. Köy, Acakah[1],
Hasankah[2] ve
Abdiuşağı adında üç mahalleden oluşmaktadır.
3. Ayvalı Köyü: Ayvalı Köyü, Fırka-i
İslâhiye’nin Çukurova’’da gerçekleştirdiği iskânlar neticesinde 1865 tarihinde
kurulmuştur ve Kozan’a bağlıdır. İmamoğlu’na 7
km mesafededir. İmamoğlu’nun kuzey-doğusunda yer
almaktadır. Eskiden genç ve güzel kız bir ayva gibi sararak ölmüş ve kız bu
köye gömülmesinden dolayı köy Ayvalı Köy’ü diye bilinmeye başlamıştır. Başka
rivayete göre köyün etrafında yabanî ayvaların çok olmasından dolayı köye
Ayvalı Köyü denilmiştir.
4. Çörten Köyü: İmamoğlu’nun batısında
yer almaktadır. İmamoğlu’na21
km mesafededir. Köye Çörten denmesi konusunda üç
farklı görüş vardır. Birinci görüşe göre Köyün kuzeyinde bulunan oluk manasına
gelen Çörten Çeşmesi’nden gelmektedir. Zamanla Çörten kelimesi
Çörten şekline dönüşmüştür. İkinci rivayete göre köy sakinleri Çörten isimli
bir köyden gelmişlerdir. Üçüncü görüşe göre Çörten kelimesi Kördiken bitkisinde
gelmektedir. Kördiken kelimesi zamanla körtek, çörtek ve sonunda da Çörten
şekline dönüşmüştür. Bu görüşler içinde en mantıklısı çörten kelimesinin oluk
manasında veya Çörten Çeşmesi’nden geldiği görüştür. Çünkü Dil Kurumunun
hazırladığı sözlükte Çörten kelimesi: “Dam çevresindeki yağmur sularını oluklardan
alıp duvar temelinden uzağa akıtan, saçak kenarlarından dışarı doğru uzamış
ağaç oluk”[3] diye
açıklamıştır. Köyün ismine 16. yy Osmanlı kaynaklarında
rastlamaktayız. O tarihlerde Çörten Köyü, Sarıçam Nahiyesi’ne bağlıymış.
5. Danacılı: İmamoğlu’nun
güney-doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezine 2
km mesafededir. Köy kurulduğu yıllarda köyde
büyükbaş havyan sayısı diğer köylere göre daha fazlaymış. Bu yüzden köye
Danacılı denmiş.
6. Faydalı: İmamoğlu’nu güney
batısında yer almaktadır. İlçe merkezine7
km mesafededir. Köy halk arasında yaygın olarak
Aliler diye bilinir. Köye Aliler denmesinin sebebi köyün kurucuların isimlerinin
Ali olmasından kaynaklanmaktadır.
7. Hacıhasanlı: Hacıhasanlı ilçe
merkezine 12 km mesafededir. İmamoğlu’nun kuzey batısında yer alır. Osmanlı
kaynaklarında köyün ismi Abdalören diye geçmektedir. 1800 yıllarda köyün Yukarı
Sırkıntı Nahiyesi’ne bağlıymış. Köy Hacıhasanlı ismini köyün yakınlarında
bulunan Hacıhasan Tepesi’nden almakta veya köye yerleşen ilk aşiretin liderinin
ismi Hacı Hasan’dan almaktadır. Hacıhasanlı Köyü, Sevinçli’den 1958 tarihinde
ayrılarak yeni bir köy olmuştur.
8. Malıhıdırlı: İlçe merkezine 30
km mesafededir. İlçe merkezinin batısında yer
almaktadır. Eskiden köyün inekleri Seyhan Nehri kenarında otluyormuş. Anîden
bir sel gelmiş ve otlayan mallar sele tutulmuş. Sele karışan malların içinde
yaşlı bir kadının ineği kurtulur. Köylü bu duruma çok şaşırır ve kadının
“Hızırlı” olduğuna düşünmeye başlamışlar. Daha köylüler, sonra kadına
“Malıhızırlı” demeye başlarlar. Bu isimle köyde anılmaya başlar. Bu sisimde bir
ses değişikliğine uğrayarak “Malıhırdlı” şekline dönüşür. Köy halk arasında
“Kale Köy” diye de bilinmektedir.
9. Pekmezci: İlçe merkezinin
güney-batısında yer almaktadır. Köye yerleşen Ali adında birisi köyde üzüm
yetiştiriciliği yapıyormuş. Üzümlerden pekmez yaparmış Bu yüzden Ali’nin adı
halk arasında “Pekmezci Ali” diye anılmaya başlamış. Bu yüzden köyde
“Pekmezci” diye bilinmeye başlamış.
10. Otluk: Köy ilçe merkezine 23
km mesafededir. İlçe merkezinin kuzey-batısında yer
almaktadır. Köy ilk kurulduğu yıllarda çevresinde büyük otlar varmış. Bu otlara
Berti denirmiş ve boyların 1 veya 2
metre ye kadar boyları varmış. Bu otlar hayvan yemi
ve ev yapımında kullanılırmış. Bu yüzden köy Otluk olarak halka arasında
anılmıştır. Köy üç mahalleden oluşmaktadır. Bunlar: Otluk, Cırıklar ve Tekdam.
11. Sayca: İlçe merkezinin batısında yer
almaktadır. İlçe merkezine 20
km mesafededir. Sayca ismi Arapça Sa’y
kelimesinden gelmektedir. Sa’y kelimesi Arapça da “çalışma, çabalama, emek”[4] manalarına
gelmektedir. Oysa bu kelime Türkçe’de “düz, ince, yassı taş”[5] manasında
kullanılmaktadır. Yani Sayca kelimesi düz, yassı ve ince taşların bol olduğu
yer manasına gelmektedir. Köyün ismine 16. Osmanlı kaynaklarında
rastlamaktayız. 16. yy da Sayca ve çevresi Sarıçam Nahiyesine bağlıymış. O
tarihlerde Sayca’nın diğer ismi Çörten imiş.
12. Sevinçli: Köy, ilçe merkezinin
batısında yer almaktadır. İlçe merkezine 8
km mesafededir. Köye neden Sevinçli
dendiği konusunda kesin bilgiye ulaşamadık. Ama köye halk arasında
Yenimustafaoğlu dendiği bilinmektedir. Köye ilk yerleşenlerin isimleri Mustafa
olduğu için köy bu isimle anılmıştır. Sevinçli adı ilk defa 1859 tarihli
Osmanlı belgesinde geçmektedir.
13. Sokudaş: İlçe merkezin doğusunda
yer almaktadır. İlçe merkezine10
km mesafededir. Eskiden köy meydanında büyük, içi
oyulmuş bir taş varmış. Bu taşta buğday ve bulgur gibi ihtiyaçlarını
giderirlermiş. İşte bundan dolayı köy Sokudaş diye bilinmektedir. Köy, Sokudaş
ve Üçhüyük adında iki mahalleden oluşmaktadır. Üçhüyük denmesinin sebebi
civarda üç höyük olduğu söylenmektedir.
13. Ufacıkören: ilçe merkezinin
kuzey-doğusunda yer alır. İlçe merkezine 9
km mesafededir. Halk arasında Nalbant ve ya
Nalbantören diye bilinmektedir. Nalbant denmesinin sebebi Nalbantyan isimli bir
Ermeni’nin köyün yakıunlarında10.000 dönüm arazinin olmasındandır. Nalbantören
şeklinde bilinmesinin sebebi köy yakınlarında ören yerleri olmasından
gelmektedir. Yani Nalbantören’de Nalbant’ta bulunan ören anlamına gelmektedir.
Ama köyün resmi adı Ufacıkören’dir. Ufacıkören de küçük ören manasında
kullanılmaktadır.
15. Uluçınar: İlçe merkezine 26
km mesafededir. İlçe merkezinin kuzey-batısında yer
almaktadır. Köy adını, okul bahçesinde bulunan büyük çınar ağacından ismini
almıştır. Köy daha önceleri Üçtepe Köyünün mahallesinden biriydi. 1959 yılında
ayrı bir köy olmuştur.
16.Yazıtepe: İlçe merkezinin
kuzeyinde yer alır. Koyunevi Köyü’nün hemen yanında yer alır. İlçe merkezine 3
km mesafededir. Köyün ilk ismi İhsanû’l-Hamid’tir.
Köyün bu adla anılmasının en büyük sebebi II. Abdülhamit(1876–1909) zamanında
göçmenlerin buraya iskân edilmiş olmasındandır. Zaten
İhsanû’l Hamid’de II. Abdülhamit’in ihsanı, bağışı,
iyiliği anlamına anlamlarına gelmektedir. 1960 tarihinde okul müdürü Avni
Çürük tarafından köyün adı Yazıtepe olarak değiştirilmiştir.
Kaynakça
Şamil
Yazan, Sosyal ve Kültürel Yapısıyla İmamoğlu Tarihi, Adana 2008
2002
Tarihli İmamoğlu Kaymakamlığı’nın Köy Araştırma Notları
1996
Tarihli Köy Öğretmenlerinin Yaptıkları Alan Çalışmaları
İmamoğlu(Komisyon
Çalışması) Adana 2003
Ören
Yeri,( Tepecikören İlköğretim Okulu’nun Çıkardığı Bülten) Sayı 1, 2002
[1] Bu isim tam olarak Ağca Kâhya olmalıdır. Osmanlının son zamanlarında ( 1800–1900 yıllarında) Berberlerin ileri gelenleri Kâhya diye bilinmekteydi. Kâhya kelimesi o tarihlerde muhtar manasında kullanılmaktaydı.
[2] Bu ismin tam olarak Hasan Kâhya olmalı.
[3] Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998, s. 504
[4] Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Ankara 2006, s.922
[5] Türkçe Sözlük II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998, s.1921
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder