İMAMOĞLU TARİHİ ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Şamil YAZAN samilyazan@gmail.com İmamoğlu, Kozan ile Adana arasında bir ilçedir. Adana’ya 47 km, Kozan’a 27 km uzaklıktadır. İmamoğlu merkezî olarak cumhuriyet devrinde yerleşim yeri olarak gelişmiştir. Bu durum İmamoğlu’nun Tarihi’nin araştırılmamasına ve tarihin hiç yokmuş gibi algılanmasına sebep olmuştur. İmamoğlu halk arasında ve yerel araştırmacılar arasında da “İmamoğlu’nun Tarihi mi var? İmamoğlu dünkü mesele diye” İmamoğlu Tarihi’nin küçümsenmesi millet olarak tarih bilincinin ne kadar zayıf olduğunu en büyük göstergesi olsa gerek. Elbette İmamoğlu’nun bir tarihi vardır. Zaten bizde İmamoğlu Tarihi üzerine 5-6 yıldan beri çalışmaktayız. İmamoğlu hakkında bir kitap oluşturacak bilgi edindim. Yakında da kitap olarak yayınlamayı düşünüyoruz. Bizim bu yazımızın da konusu İmamoğlu Tarihi üzerine yapılan çalışmaları kısaca tanıtmaktır. İmamoğlu üzerine bilen üzerine yapılan üç çalışma vardır. İmamoğlu üzerine yapılan ilk çalışma Fikret Aslan’ın İmamoğlu İlçesi’nin Tarihçesi isimli eseridir. Fikret Aslan İmamoğlu göçmenlerinden olup, İmamoğlu Belediyesinde başkâtiplik yapmıştır. Fikret Aslan İmamoğlu Tarihi üzerine ilk yazılarını İmamoğlu’nda çıkan gazetelerde yayınlamıştır. Daha sonra çalışmasını kitaplaştırmak amacıyla İmamoğlu Tarihi üzerine yazıları gazetelerde yayınlamamıştır. Fikret Aslan, kitabını yayınlayamadan vefat etmiştir. Sadece kitabı matbaada ciltlettirmiştir. Kitabın üç nüshası olduğu bilinmektedir. Kitapta sayfa ve başlık düzeni yoktur. Kitap daktilo ile yazılmış olup 1990 yılında bitmiştir. Ama kitaba sonradan ilaveler yaptığı çok açıktır. Fikret Aslan’ın belediyede çalışıyor olması eserinde yansımıştır. Çünkü eserde resmi bir hava vardır. Eserin ilmi bir mantıkla yazılmamasına rağmen İmamoğlu’nun ilk yıllarına dair bilgiler yönünden eser son derece önemlidir. İkinci ve üçüncü çalışmalar İmamoğlu’nda kaymakamlık yapmış olan Recai Akyel başkanlığında komisyonca hazırlanmıştır. İlk çalışma 2003 tarihinde yayınlanmıştır. Adı: “Cumhuriyetin 80. Yılında Tüm Yönleriyle İmamoğlu” dur. Adından da anlaşılacağı gibi İmamoğlu’nun tarihi, sosyal , kültürel ve ekonomik yönlerini de içine alan eserdir. Kitap tanıtım amacıyla hazırlanmıştır. Kitap 96 sayfadır. Bir yıllık bir çalışmanın ürünüdür. Kitap hazırlama komisyonunda Kaymakam Recai Akyel, Halk Eğitim Müdürü Ünal Kökçü, İlçe Tarım Müdürü Ömer Söğüt ve Nüfus Müdürü Fatih Akça yer almıştır. Ama Lise öğretmenlerinden tarih öğretmeni Ercan Özgüner[1]’de çalışmalarda katkısı olmuştur.  Fikret Aslan’ın çalışmasına göre eser biraz daha düzgündür. Fikret Aslan’ın eserinden en büyük farkı bölge çalışmalarından yararlanılmıştır. Ama eseri hazırlayan komisyonda konunun uzmanlarından oluşmaması esere de yansımıştır. Yani eser ilmi bir disiplinle yazılamamıştır. Özellikle İmamoğlu Tarihi kısmı yararlanın kaynaklarının aktarımından ibaret kalmıştır. Fırka-i İslahiye’nin Çukurova’ya geliş güzergahı bile yanlış anlatılmıştır. Ayrıca İmamoğlu ve çevresini iyi bilinmemesi de esere yansımıştır. Eserin 14. sayfasındaki şehitlik mezarı hakkında bilgi dahi verilmemiş olması bunun en büyük göstergesidir.Oysaki bu mezar Kaçkaç olaylarında Ağanın Köprüsü’nde şehit olan insanlarımızdır. Eserde dipnot sisteminin yer almaması kaynaklarının kontrol etmek imkânını ortadan kaldırmıştır. Mesela eserin 12. sayfasında 1853 yılında İngiltere’de yayınlanan Haydutlar ve Kavgaları[2] isimli yabancı bir kaynaktan bahsedilmektedir. Kitabın tam künyesi verilmemiştir. Verilen bilgilerden kitabın yazarının William olduğu ve eserin 1830 ve 1840 yıllarını kapsadığı anlaşılmaktadır. Bahsedilen kitap 1853 tarihinde İngiltere’de yayınlamıştır.  Bu çalışmayı görerek bu bilgiler yazılmış; yoksa birisinden mi elde edilmiş tam olarak bilmek mümkün değildir. Kaymakamlık tarafından hazırlanan bu kitapta bu tip çelişkiler yer yer vardır. Kitabı değerli kılan en önemli özelliği İmamoğlu köyleri üzerine derlemeler yapmış olmasıdır. Üçüncü kitap 2005 tarihinde yayınlanmıştır. Adı: Anılarda İmamoğlu. İmamoğlu Kaymakamı Rercai Akyel’in başkanlığında; Gazeteci Kemal Kutluca, Gazeteci Özer Aras, Fotoğrafçı Ekrem Atademir ve öğretmen Mehmet Gördem’in bulunduğu bir komisyon tarafından hazırlanmıştır. Kitap 104 sayfadır. Kitap İmamoğlu’nun merkezi kuruluş yıllarına ait fotoğrafları içermektedir. Kitapta İmamoğlu ile ilgili 5 şiire yer verilmiştir. Fikret Aslan’ın hazırlayıp da yayınlayamadığı kitabının  önsözü kitapta yer almaktadır. 1970 yılında yayınlanan kaynaktan alındığı belirtilen “İmamoğlu” isimli bir yazı vardır. Ayrıca Kozanlı araştırmacı Abdurrahim Kütük’ün “İmamoğlu Tarihi” isimli çalışması da bu çalışmada yer almaktadır. Kitap, İmamoğlu’nun şehirleşme olgusunu görsel açıdan bizlere sunmasıyla çalışma bizler için önem arz etmektedir. İmamoğlu’nda kaymakamlık yapmış olan Recai Akyel’in başkanlığında yapılan bu iki çalışma; İmamoğlu Tarihi üzerine ilgilinin artmasına neden olmuştur. Internet ortamında İmamoğlu hakkında dolaşan tüm bilgiler İmamoğlu üzerine yapılan bu iki çalışmaya dayanmaktadır. İmamoğlu Tarihi üzerine bu çalışmalar dışında Cezmi Yurtsever ve Abdurrahim Kütük’ün makaleleri vardır. Abdurrahim Kütük’ün çalışması yukarıda söylediğimiz gibi Anılarda İmamoğlu kitabının 97. sayfasında yer almaktadır. Toplam 5 sayfadır. Abdurrahim Bey’in çalışmasının en değerli yönü İmamoğlu’nun bir çok köyünün Fırka-i İslahiye sonucu kurulmuş olduğunun ortaya konulmuş olmasıdır. Abdurrahim Kütük’ün bu tespiti Kozan Tapu Sicil Müdürlüğüne dayanmaktadır. Yazarın İmamoğlu ve çevresini iyi bilmediği anlaşılmaktadır. Çünkü Milli Mücadele sırasında Baklalı Köyü’nde şehit düşenlerin( Ali Ulvi, Arap Musa ve Güllüoğlu Osman) mezarlarının Koyunevi Köyü’nde bulunduğunu belirtmiştir. Oysaki bu şehitlerin mezarları İmamoğlu’nun Saygeçit Mahallesi’nde bulunmaktadır. Ayrıca yazarın Ahmet Cevdet Çamurdan’ın verdiği bilgileri iyi değerlendiremediği anlaşılmaktadır. Çünkü Koyunevi Köyü’nde kurulan Kuvay-i Milliye teşkilatı hakkında yanlış değerlendirmeler yapılmıştır. Cezmi Yurtsever’in yeni yayınlamış olduğu Sis[3] ve Çukurova Türkmenleri[4] isimli kitaplarında İmamoğlu ve Sırkıntı aşireti hakkında bilgiler mevcuttur. Adana ile Kozan arasındaki kervan yolunun İmamoğlu’nun merkezinden geçtiği ve bir han bulunduğu Sis isimli eserde belirtmiştir. Oysaki Cezmi Yurtsever’in bu tespiti doğru değildir.19.yy da ki kervan yolu İmamoğlu’nun merkezinden değil 1 km batısından geçmektedir. Çukurova Türkmenleri isimli eserde Sırkıntıy-i Bala( Yukarı Sırkıntı) olarak Bağtepe’yi göstermiştir. Oysa Yukarı Sırkıntı diye bilinen yer Tepecikören’dir. Kozan’a bağlıdır ve halk arasında Sakardaş diye de bilinir. Cezmi Yurtsever’in İmamoğlu ve çevresini çok iyi bilmediği anlaşılmaktadır. Zaten Cezmi Yurtsever’in bu çalışmalarında İmamoğlu ve Sırkıntı Türkmenleri yüzeysel olarak ele alınmıştır. Sonuç olarak İmamoğlu üzerine yapılan çalışmalar yukarıda belirttiğimiz gibi çeşitli yönlerden yeterli görünmemektedir. Bizim yapacağımız çalışma bu eksikleri çeşitli açılardan bu eksikleri dolduracaktır. İmamoğlu Tarihi isimli eserde: İmamoğlu adının mahiyeti ve tarihi yönü, Sırkıntı Türkmenleri, Fırka-i İslahiye’nin İmamoğlu’na etkileri Çiflikat-ı Hümayun, İmamoğlu ve çevresinde Ermeni faaliyetleri, Milli Mücadele sırasında İmamoğlu ve Cumhuriyet zamanında İmamoğlu gibi başlıklar altında geniş bilgiler bulunacaktır. [1] Ercan Bey, ortaokuldan benim hocam olur. Kendisini ziyarete liseye gittiğimde kaymakamlık tarafından hazırlanan kitabın özellikle köyler kısmını kendisinin yazdığını belirtmiştir. Ama kitapta adının bile geçmediğini belirtmiştir. [2] Bahsedilen kitabın tam künyesi: William Burchard Barker, Lares and Penates or Cilicia and Its Governors, London 1853 [3] Cezmi Yurtsever, Sis, Adana 2007, bu kitabın daha önceki baskılarında İmamoğlu ile ilgili direk bir yazı yoktur. [4] Cezmi Yurtsever, Çukurova Türkmenleri, Adana 2007